Merhaba,
Aslında çok çekindiğim bir konu fakat yazma vaktinin geldiğini düşünüyorum. En az 3 kez bu konuda bir makale yazmayı düşündüm, sonradan sildim. Gerçekten çok düşünülmesi, enine boyuna tartılması gereken bir konu sanal paralar, başka bir değişle kriptolu paralar veya en bilinen ismiyle coin sektörü.
Bunu hızlandırılmış bir rehber olarak görün, bildiğiniz kısımları da atlayın gitsin. Her bölüm birbirinden bağımsız olacak.
Sanal Para Nedir?
Bunun bir çok ismi var kriptolu para/crypto currency, (en bilinen ismiyle) bitcoin, koin/coin. Bunların hepsi hemen hemen aynı şeydir. Günün birinde, devletlere veya topluluklara bağlı para birimlerinden sıkılan bir arkadaş ki onun ismi Satoshi Nakamoto bu para birimini geliştiriyor. Tamamen bir yazılım projesi, ancak küresel olarak kullanılabilecek herhangi bir kimseye bağlı olmayan bir para birimi yapmaya çalışıyor ve başarıyor.
Yaklaşık olarak 10 yıllık bir mazisi var. Başlangıçta çok düşük rakamlar konuşuluyor bitcoinler için, 0.30 $ gibi, şimdi bu rakamlar çok düşük olduğundan haliyle isteyen istediği gibi at koşturuyordu. Yani ilk grafiklere bakarsanız, bi tavan yapıp bi çakıldığını görürsünüz. Fakat şu an 75 milyar $ hacmi olduğundan dolayı o dalgalanmaları yapmak artık kimsenin harcı değil.
Daha önce de söylediğim gibi; Bitcoin ilk çıkanı ve en çok bilineni. Bir çok ülke, bitcoini para birimi olarak kabul etti. Bir çok işletme bitcoin ile al sat yapabiliyorlar.
Satoshi Nakamoto, bitcoin projesini oluşturduktan ve bir noktaya kadar getirdikten sonra geliştirme ekibine devredip, kendisi hakkında hiç bir bilgi vermeden projeden ayrıldı. Bu kişi kayıp ve nekadar bitcoini var bilinmiyor. Bu konuda malesef hem bir soru işareti olmakla birlikte, hemde merkezsiz bir para biriminin malesef gerekliliklerinden biri.
Normal Paradan Farkı Nedir?
Tüm para birimleri Türk Lirası’da dahil olmak üzere altın rezervi karşılığında üretilir. Bitcoin ise 21 milyon tane üretilecek ve bu rakamın %70'i üretildi. Üretimden sonra ise az olan şey değerlenir mantığıyla daha da değerlenmesi bekleniyor.
Bununla birlikte transfer banka komisyonu, hesap işletim ücreti gibi bankada olan saçmalıkların hiçbiri bitcoinde yok. Transfer ücreti dediğimiz şey aslında transferi onaylayan “noter” görevi gören insanlara ödediğimiz çok düşük bir ücret. Geçenlerde 100 milyon dolarlık bitcoini 12 cent gibi çok çok komik bir rakama transfer etmişlerdi. Ordan hesap edebilirsiniz durumu.
Üretimi Nasıl?
Basit, cevap bir yazılım projesi olduğunu anladığınızda önünüze düşüyor. Bilgisayarlarla tabi ki. Aslında para birimi dediğimiz şey bir matematiksel algoritma ve bu algoritmaya göre şifreleme yapıyorsunuz. Tabi ki her işlemde daha da zorlaşıyor bitcoin üretimi. Eskiden USB Bellek/Laptoplarla yapılabilirken şimdi bu iş için özel donanımlar üretmeye başladılar. (Bitminer olarak araştırabilirsiniz)
Peşin olarak söyliyeyim: bilgisayarınızdan 1 bitcoin üretmeniz herhalde bi 10 yılınızı alır, oda elektrik parasını karşılarsa. Üretimi (Mining) ciddi bir sektördür ve yatırım gerektirir.
Nasıl ve Nerden Alabilirim?
Türkiye’ye göre esas alırsak, borsalardan alabilirsiniz. Borsa ne demek önce bunu iyi bilin, sonra vay efendim şurda bitcoin niye düşük, şurda niye yüksek diye söylemler çıkıyor.
Borsa, alıcıyla satıcıyı birleştiren noktaya denir. Bu tüm para birimleri için geçerlidir. Bir bitcoini A borsası 300 liraya satarken, diğeri 250 liraya, diğeri 350 liraya satabilir. Çünkü borsa firması bitcoinin fiyatını belirlemez. Siz nasıl alış emri giriyorsanız, sizin gibi biri de satış emri giriyor. Siz de sizin gibi başka bir “kişi”den bitcoini alıyorsunuz.
Bitcoin almak için Türkiye’de 3 alternatifiniz var, başlangıç için Türk borsası daha iyi olur:
- BTCTurk => www.btcturk.com
- Koinim => www.koinim.com
- Paribu => www.paribu.com
Bu bitcoin borsaları, tıpkı neredeyse tüm dünyada olduğu gibi size bazı özel sorular soracak ve belgeler isteyecekler. Bu sektördeki hemen herkes bu soruları yanıtlar ve yanıtlamak zorundadır. Mesela kimlik fotokopiniz, elinizde borsanın ismi yazılmış bir a4 kağıdıyla fotoğrafınız gibi.
Bunların tüm sebebi bitcoin takip edilemeyen bir para birimidir ve transfer yapıldıktan sonra bu işlemin geri dönüşü yoktur. Bankanın müşteri temsilcisi gibi bir danışma merkezi yok bu işin, haliyle de borsalar hackerlara karşı önlem alıyorlar. İki gün sonra biri çıkıpta, bu kredi kartını çalmışlar bitcoin almışlar diyemesin diye sizden “siz” olduğunuzu kanıtlamanızı istiyorlar.
Arbitraj Nedir ve Nasıl Yapılır?
Dediğim gibi, iki borsa olduğunu düşünün. A borsasında bitcoin 300 lira, B borsasında ise 500 lira. Bu durumda iki borsa arasında fark vardır, A’dan bitcoin alıp B’ye transfer edip satmaya arbitraj yapmak denir.
Ben bunun için bir uygulama geliştirdim bu arada, şu an sadece iOS için olsa da yakın zamanda da android içinde çıkacak. Uygulamayı Apple Store’dan indirmek için buraya tıklayabilirsiniz.
NOT: Uygulama herhangi bir şekilde, şifre istemez, bilgi istemez ve paralı değildir.
Burada belli başlı tüm bitcoin borsaları bulunuyor, bazılarının dikatini çekmiş olabilir dolar kuru da yüksek gözüküyor. Yani Gemini için konuşursak 4863 USD aslında 16658 TL ederken uygulamada 17395 TL gösteriyor. Bunun sebebi siz kredi kartınızdan veya bireysel hesabınızdan ödeme yaparken bu şirketlere dolar olarak ödemek zorundasınız ve bu durumda bankalar kendi belirledikleri dolar kurunu baz almakla birlikte aynı zamanda o dolar kurunun üzerine belli bir oranda komisyonlarını koyuyorlar. Bu nedenle ben komisyonlu olarak hesaplatmayı seçtim.
Bu “komisyon” meselesini öğrenmek bana yaklaşık 3000 TL’ye patlamış olsa da, sizin başınıza gelmeyecek olması müthiş. Bununla birlikte öngörülemeyen bazı ücretler var. Mesela transfer ücreti her borsada farklı olabiliyor. Ancak bu rakam hiçbir zaman için çok devasa rakamlar olmamıştır.
Uygulamanın arbitraj bölümüne girersek önümüze şöyle bir ekran açılacak:
Evvet! Şimdi tut ki 50000 TL ile arbitraj yapacağız (daha düşüğe de olur bu arada) gördüğünüz gibi Kâr bölümünün karşılığında yazan rakam -2649 TL.
Sebebini açıklayalım, öncelikle yurtdışından bitcoin almanız mümkün olmakla birlikte satışınızda sorun yaşama ihtimaliniz çok yüksek. Çünkü alım işlemi kredi kartları sayesinde otomatik olarak gerçekleşebilse de satış işleminde paranın banka hesabınıza yatması lazım. Bu da yurtdışından Türkiye’ye çok mümkün olan bir durum değil.
Türkiye’den alıp, Yurtdışına transfer etmeniz demek Ters Arbitraj yapmak demektir ve normalinden farkı vardır.
Ters Arbitraj
Daha pratik anlatımla Türk borsasından bitcoin alıp, Yurtdışı borsasında tutmaya veya (mümkünse) satmaya denir.
Öncelikle şunu iyi bilelim, Bitcoin’in küresel borsaları Bitfinex gibi asıl bitcoin fiyatını belirler. Orada fiyat belirlendikten sonra, sıradışı bir durum olmadığı takdirde kısa veya uzun vadede mutlaka lokal bitcoin borsalarına yansır, yani türk borsalarına.
Bu durumda amaç aslında şudur: Daha çok bitcoini, daha az paraya almak. Haliyle çıkış işlemi uzun süreceğinden ve bitcoinin fiyatı sürekli değiştiğinden yatırım amaçlı düşünenler veya türk piyasalarının fiyatının uyum sağlamasını bekleyecekler için müthiştir.
Öyle ki şu an fotoğrafta gördüğünüz gibi Kâr bölümü ekside olduğundan dolayı ters arbitraj için uygun ve kâr oranı da %6 gibi bir rakam. 50000 TL’niz varsa 2673 TL fazladan kâr etmenize yol açar. Tabi rakamlar, hesaplamalar sürekli değişir.
Kısaca özetlemek gerekirse:
- Yatırım amaçlı düşünenler için güzel.
- Swift yapabilecek olan veya Yurtdışında banka hesabı olanlar için güzel.
- Türk piyasalarının küresel fiyata ayak uydurmasını bekleyecekler için de güzel.
- Elinizdeki bitcoin sayısı daha çok, harcamanız daha az olur.
NOT: Daha önce hiç ters arbitraj yapmadım.
Arbitraj Risksiz Mi?
Tabi ki hayır. Bitcoinin iki hesap arası transfer olması 5 dakikayla 90 dakika arasında değişebilir. Bu süreçte eğer bitcoin fiyatı düşerse arbitraj dan kâr edebileceğiniz gibi zarar etmeniz de mümkün.
Daha önce arbitraj yapmış biri olarak; beş haneli rakamlarla, arbitraj yaparsanız geçinebilirsiniz. Altı haneli rakamlarla da hem geçinip hem de hatrı sayılır miktarlarda kâr etmeniz de mümkün.
Çok düşük rakamlarla, (200–600 TL gibi) zarar etmeniz mümkün çünkü transfer ücretleri zaten az olan kârınızı silebilir. Bitcoin dalgalanmasından daha çabuk etkilenebilirsiniz.
Son Notlar ve Öneriler
Bitcoin ve Sanal Paralar Hakkında:
- Bitcoin bir sanal paradır. Altın rezervi karşılığında üretilmez. Sınırlı sayıdadır. Bu nedenle fiyatı dalgalanır.
- Bitcoin gibi bir çok para birimi vardır. Bazıları gelecekte değerlenebileceği gibi çoğu da çöptür.
- Herkes çok az bir yazılım bilgisiyle kendi para birimini/kendi coinini üretebilir ve bazı kalitesiz borsalara sunabilir. Ancak bunu ne alan ne de kullanan olur.
- 1000 TL (bence) minimum olmak üzere öncelikle bir deneme yapın. Evi arabayı satıp basmayın, körü körüne girmeyin! En az 2 ay deneyin.
- Bir çok coin hakkında, bitcoini referans alarak şöyle değerlenecek böyle kullanılacak şeklinde bilgiler verirler. Bunlardan uzak durun.
- Kimse bedava bitcoin vermez. Evet, Hiç kimse.
- Dolandırıcılık ve Saadet Zinciri ürünlerinin tamamına bu sektörde ponzi denir. Ponzilerden uzak durun, kimseden yatırım tavsiyesi almamaya dikkat edin.
- Bitcoin takip edilemez ve transfer işlemi yapıldıktan sonra birdaha geri alınamaz.
- Yatırım için alıyorsanız, borsalar batabilir/kapanabilir/kaçabilir bu nedenle aylarca/senelerce saklayacaksanız lütfen hardware wallet, paper wallet nedir ne değildir araştırın ve orada saklayın. Bitcoinin güzel tarafı bir a4 kağıdında 5 milyar doları bile saklayabilme imkanınızın olmasıdır. O kağıdı alın kasanıza koyun veya cep telefonunuzda, bilgisayarınızda da saklayabilirsiniz.
Mining/Sanal Para Üretimi Hakkında:
- Cloud Mining diye bir olay var, çoğu dolandırıcıdır. Yani size internet üstünden makine kiralayıp o makineden üretilen bitcoini/altcoini size vereceklerini idda ederler. Bazen verirler fakat adamlar kaybolursa yapacak hiç bir şey yoktur.
- Mining işlemi zordur, donanımların çoğu arızalanır. Döküman bulması da zordur, alması da zordur. Al/sat ve arbitraj yaparak daha kolay para kazanabilirsiniz emin olun.
Arbitraj Hakkında:
- A borsasından 100 TL’ye alınıp, B borsasında 150 TL’ye satılma işlemine denir.
- Yurtdışından bitcoin alıp, türk borsasında daha pahalıya bozdurabilirsiniz fakat hesap yapmanız gerekir, ya da benim uygulamamı kullanabilirsiniz.
- Eğer türk borsasından alıp, yurtdışında tutar/bozdurursanız buna da ters arbitraj denir. Uygulamada kâr bölümünde yazan kısım eksiyse ters arbitraj, değilse (normal) arbitraj yapılır.
- Arbitraj risksiz değildir, zamana karşı yarışırsınız.
- Çok düşük rakamlarla arbitraj yaparsanız zaten az olacak kârınız transfer ücreti, banka komisyonu, borsa komisyonu gibi ücretlerden dolayı eriyecek ve hatta zarara gireceksiniz. Arbitraj için dört/beş/altı haneli miktarlar uygundur.
Altcoinler Hakkında:
- Litecoin, Ethereum, Ethereum Classic, Ripple gibi altcoinler güvenilirdir, çünkü hacimleri (yatırılmış para) çok yüksektir. Spekülasyon kolay kolay yapılamaz, bunlara yönelebilirsiniz.
- Bilmediğiniz coini almayın, ismine ve logosuna bakıp coin alınmaz.
- Medyada çıkan haberlerle de altcoin alınmaz.
- Altcoin hakkında da bir uygulama geliştiriliyor ve onun da detaylı anlatımını yakında yapmaya çalışacağım.
İyi şanslar dilerim, lütfen hesap kitap yapın okadar da şansa kalmasın iş. Sanal para birimi yeni bir sektör ve araştırmak kesinlikle gerekli, öyle ki tek yazıya malesef sığdıramadım. Henüz anlatılmamış çok konu var, devamı gelecek.